Texnologiya insan ürəyindəki dizayna çata bilmir
Ortalama 70-80 il kimi uzun bir müddət yaşayan bir adamın ürəyi, dəqiqədə 70-80 dəfədən təxminən bir neçə milyard dəfə təyin edər. Süni ürək üzərinə araşdırmalarıyla tanınan "Abiomed" adlı şirkət bənzər dizaynlarla ürəyin vəzifəsini yerinə gətirə biləcək ürəklər çıxarmağa çalışır. Ancaq ürəyin illərcə müvəffəqiyyətlə sərgilədiyi kəsilməz funksiyanı təqlid edə bilməyəcəklərini ifadə edirlər. Şirkətin yeni inkişaf etdirdiyi süni ürəyin 5 sənədə təxminən 175 milyon dəfə atması isə çox yaxşı bir hədəf olaraq görülür. Son texnologiya məhsulu bu süni ürək, insanlardan əvvəl danalarda sınanmış, ancaq danalar yalnız bir neçə ay davam edə ilə həyatda qala bilmişlər idi. Bir neçə kiçik dəyişikliklə birlikdə yeni ürəyin gələcək il insanlarda da sınanması planlanır. Duke Universitetində bir biyomühəndis olan və bu mövzuda yazılmış bir də kitabı olan Steven Vogel, araşdırmaçıların niyə insan ürəyini təqlid etməkdə bu qədər çətinlik çəkdiklərini belə açıqlayır: Bizim sahib olduğumuz mühərriklər, gücləri və fəaliyyətləri nə olursa olsun, o qədər fərqli çalışırlar ki. . . Ürək əzələsi, bizim texnoloji təchizatımızda olan heç bir şeyə bənzəməyən, yumşaq, yaş, sıxıla bilən bir maşın. Beləliklə bir ürəyi buna görə təqlid edə bilməzsiniz. . . Abiomed şirkətinin süni ürəyi də həqiqi bir ürək kimi 2 qarıncıqdan meydana gəlir. Ancaq bənzərlik burada sona çatır. Araşdırmanı idarə edən Pennsylvania Universitetindən biyomühəndis olan Snyder bu fərqi "Gerçək bir ürəkdə əzələ bir qab kimi vəzifə görür və özü sıxılır" ifadələriylə izah edir. Öz-özünə sıxılan bir kabı necə edəcəklərini bilməyən araşdırmaçılar, iki qarıncığın arasına yerləşdirdikləri bir mühərrik sayəsində, hər iki qarıncığın iç divarlarını itələyərək hərəkət etdirirlər. Süni ürək qarın içinə yerləşdirilən bir batareyala işləyir. Bu batareya isə xəstənin üzərində daşıdığı şarj ola bilən daha böyük bir batareya paketindən radio dalğaları ilə daima şarj edilmək məcburiyyətindədir. Həqiqi bir ürəyin isə enerji üçün bir batareyaya ehtiyacı yox, çünki ürəyimiz öz enerjisini hər hüceyrəsinin içində öz başına çıxara bilən bənzərsiz bir əzələ dizaynına sahib. Üstəlik ürəyin təqlid edilə bilməyən başqa bir xüsusiyyəti də bənzəri olmayan dinamik bir atam həcminə sahib olması. Necə ki istirahət etmə halında dəqiqədə 5 litr qan nasosla vuran bir ürək, məşq əsnasında bunu dəqiqədə 25-30 litrə qədər artıra bilir. Abiomed şirkətinin idarəçisi olan Kung bu fövqəladə temp dəyişikliyini "Bu hələ heç bir mexaniki cihazın çata bilməyəcəyi bir şey" deyərək xarakterizə edir. Şirkətin etdiyi süni ürək isə ən çox dəqiqədə 10 litr qan nasosla vura bilir, ki bu da bir çox fəaliyyət baxımından qeyri-kafi qalır. Amma əsl çatıla bilməyən, ürəyin özünə nasosla vurduğu qan ilə bəsləməsi və ehtiyaca görə güclənməsi. Beləcə bir ürək heç baxım görmədən 50-60 il işləyə bilir. Ürək bölünərək yenilənən canlı bir toxu bu səbəblə kəsilməz iş performansını heç bir zaman itirmir. Bu da onu təqlidlərindən ayıran ən böyük xüsusiyyətlərindən bir başqasıdır. Elm adamlarının günümüzdəki texnologiyaya çatmağı xəyal belə edə bilmədiyi xüsusiyyətlərə sahib olan ürəyimiz, bənzərsiz dizaynıyla Dizaynçısının -uca Rəbbimizin- üstün elmini bizlərə tanıdır.
26 Sentyabr 2008